Perspektif çizimin temeli

Perspektif tekniği ile çizim yapmayı öğrenmek sancılı bir süreç olarak algılanılır. Bu yazıdaki amacım bu önyargıyı değiştirmek. Nasıl mı? Önce perspektifin temelini, ve geometrik açıdan perspektifin nasıl işlediğini anlamalısınız.

Perspektif çizimiyle uğraşırken kendinizi rahat hissetmek için öncelikle, ve öncelikle bir kişinin, bir geometriye ya da geometrik olarak soyutlandırılabilir nesnelerden oluşan bir sahneye, belirli bir açı ile baktığını unutmamalısınız. Şimdi perspektif terminolojisine aşina olmak için ve konunun esasını daha iyi anlamanız için, bir benzetme ile durumu anlatayım sizlere. Farzedin ki bir sahnenin fotografını çekmek istiyorsunuz. Nelere ihtiyacınız var? Fotograf makinasına (göz - bakış açısı), nesnelere (sahne), ve ışığa (yardımcı çizgiler). Bu malzemelerin sonucunda da fotograf (resim düzlemi) elde ederiz.


Perspektifi anlamak için ele alacağımız en önemli unsurlar bakış açısı (göz), görsel bilgiyi gözümüze taşıyan ışık ışınları (yardımcı çizgiler), kaçış noktaları, zemin seviyesi ile başlangıç ekseni, ve resim düzlemidir.

Bakış açısı: Bu durduğumuz noktayı ve baktığımız yönü, açıyı temsil eder. Aynı zamanda ışık ışınlarının toplandığı noktadır. Gözlemci sahne bilgisini bu noktadan okur.

Başlangıç Ekseni: X,Y grafiklerini çizdiğiniz matematik derslerinizi hatırlayın. X ve Y değerlerinin sıfır olduğu Başlangıç (orijin)eksenleri vardı. Bu eksen de yine aynı mantıkta. Perspektifimizi matematikteki grafikler gibi bu eksenler üzerine kurarız. Aslında bizim perspektifteki eksenler 3 boyutlu ve resim düzlemi'nin ortasına 2'ye bölecek şekilde üzerine oturturuz.

Resim Düzlemi: Bu nihai perspektif resmimizi temsil eden tamamen hayali bir düzlemdir. Sahneden gelen yardımcı çizgilerin yansıtılması için kullanılır. Aslında sahnenin görselini yakalayan bir araçtır.

Yardımcı Çizgiler: Bu çizgiler, sahneden renk ve geometri bilgisini göz'e taşıyan ışık ışınlarını temsil ederler. Resim düzlemi ile kesiştirilerek kağıdımıza aktaracağımız perspektifin görüntüsü elde edilir. Hayali çizgi de denilen bu çizgileri nihai resmimizde görmeyiz.

Göz Seviyesi: Genelde, eğer dosdoğru karşıya bakıyorsak, -aşağıya ya da yukarıya değil- ufuk çizgisi ile aynı hizaya denk gelir. Gözlerinden sahneye odaklanmış ışınlar gönderen bir hayali kahraman olduğunuzu hayal edin. Işınların hizası göz hizanızı veriyor olacaktı. Eğer yukarı ya da aşağı bakarsanız da açılı olacaktı göz seviyeniz. Tabi o zaman da ufuk çizgisine denk gelmeyecekti.

Ufuk Çizgisi: Sahnenin derinliğinde yeralan vaziyetin silüetidir. Göz seviyesi'nden farklı olduğu halde zemine paralel bakıyorsak aynı alınabilinir. Ufuk çizgisine genelde 1 ve 2 noktalı perspektifte kaçış noktaları konumlandırılır.

Zemin Seviyesi: Bu seviye resim düzlemi'mizin zemine oturduğu seviyedir. Zeminin yatayda düz olduğunu varsaymamız gerekmektedir. Zeminimiz düz değil ise, ya objelerden birinin yere değdiği bir noktadan hayali bir
zemin hizası çizeriz, ya da basamak var ise basamaklardan birini zemin seviyesi alırız.

Sahne: Perspektifimizde resmetmeyi planladığımız nesnelerden oluşan kompozisyondur. Bu nesneler organic ya da insan yapımı olabilir, bu farketmez. Burada sadece hatırlamanız gereken, sahneyi daha kolay algılayıp çizmek için geometrik şekillere soyutlamamız gerekmesidir.

>Kaçış Noktaları: Tam da en önmeli şeylerden birisini unutmak üzereydim ki aklıma geldi neyse ki. Perspektifteki nesnelerimiz çizimde ve gerçek bakışımızda bu noktalara doğru çekilme meyilindedirler. gerçek şudur ki her birbirine paralel olan çizgiler grubu ayrı bir kaçış noktasına gider. Normalde sahnelerimiz ortografik (kutu gibi şekillerden oluşan) olduğu için 1 ya da 2 kaçış noktamız olur. Diyelim ki 4 ayrı paralel çizgi grubundan oluşan daha complex bir sahnemiz olsaydı 4 ayrı kaçış noktamız olurdu. Bazen sahnelerimizde bu tip ortografik olmayan (kutu gibi olmayan) nesneler olduğunda bunları var olan kaçış noktalarımıza göre soyutlarız ki, daha fazla kaçış noktası koyarak çizimimizi karmaşıklaştırmayalım.

Artık ana terimleri biliyoruz, ve başlamaya hazırız. Ancak sizlere bahsetmem gereken bu terimler kadar önemli birkaç konu daha var. Her zaman çizmeye başlamadan önce sahneyi gözlerinizde canlandırın. İşiniz çok daha kolay olacaktır. Canlandırırken de, bir fotograf makinesi ile resim çekiyormuş gibi düşünmeye çalışın, daha önce de belirttiğim gibi. Yine hayal ederken farklı açılardan sahneye baktığınızı düşünün ki daha doğru bir perspektif çizimi olsun. Üst ve yan görünüşleri kullanmanız gerekir ki yardımcı çizgilerin resim düzlemini nerelerde kestiğini görebilesiniz. Bu konuda daha detaya girmeyeceğim, sonraki yazılarımda daha detaylı açıklama bulacaksınız.

Toparlamak gerekirse, sahneyi iyice algılayıp doğru aktarmak için, gözlerinizde canlandırmanız şart. Yine söylüyorum, sahneyi kağıda aktarmak için geometrik şekillere soyutlamanız da işinizi çok kolaylaştıracaktır. Bu çizgiler, noktalar ve düzlemlerin hayali olduklarını ve soyutlama amaçlı kullandığınızı unutmayın.
Eğer aklınızda canlandırma konusunda ve çizimde yeterince iyi iseniz, teknik çizime girmeden de başarılı perspektifler çizebilirsiniz. Ancak, yine de temel bilgileri kavramanın her zaman için çizime faydası olacaktır.

Bir sonraki yazımda tek noktalı perspektif'i anlatıyor olacağım. Aynı zamanda buradaki bilgileri çizim yaparken nasıl kullanacağımız konusuna da giriş yapmış olacağız.